Historia Jednego Obrazu: Leczenie głupoty

Autorstwo „Leczenia głupoty” nie jest do końca pewne. Obraz przypisywany jest jednak Hieronimowi Boschowi, który był niderlandzkim malarzem i rysownikiem z przełomu gotyku i renesansu.

Leczenie głupoty – Hieronim Bosch

.

O autorstwie Boscha świadczą pozbawione wyrazu postacie, równinny, pozbawiony załamywania perspektywy krajobraz w tle. Tło przypomina pejzaż z „Pokłonu Trzech Króli”. Badacze jednak często zastanawiają się, czy Bosch namalował cały obraz. Pierwszoplanowe postacie mogły stworzyć osoby wchodzące w jego „warsztat”.

.

Inną nazwą obrazu jest „Wycięcie kamienia głupoty”. Dzieło jest datowane na 1494 r. Do jego wykonania artysta/artyści posłużył/li się farbami olejnymi. Dzieło powstało na desce o wymiarach 47,5 × 34,5 cm.

.

Obraz przedstawia procedurę medyczną wykonywaną przez znachorów w Europie w XV w. Chory na tzw. Głupotę (lub szaleństwo) człowiek był poddawany trepanacji czaszki, z której wydobywano kamień szaleństwa. Miał być on przyczyną głupoty pacjenta.

.

Pacjent przedstawiony na obrazie siedzi na krześle i poddaje się praktykom znachora, który ma na głowie lejek. Obraz nie przedstawia więc pochwały takich praktyk, prędzej je wyśmiewa. Lejek pokazuje, że znochorowi „brak oleju w głowie”. W XV w. uważano, że choroby umysłowe mogą być spowodowane brakiem płynu (oleju) w mózgu. Namalowany lekarz ma prawdopodobnie ten olej w przywieszonym do pasa dzbanie.

.

Ukazany na obrazie szarlatan rozcina czaszkę pacjenta i wyciąga z niej nie kamień w formie kwiatu uznawany za symbol rozwiązłości. Całej procedurze przypatrują się zakonnica z książką na głowie i duchowny trzymający dzban. Symbolizują mądrość, lecz nie sprzeciwiają się „medykowi”.

.

W górnej i dolnej części dzieła widnieje napis w języku niderlandzkim: Meester snijt die keye ras, Mijne name Is lubbert das – Mistrzu, wytnij ten kamień raz, nazywam się Lubbert Das.

Lubbert Das w dosłownym tłumaczeniu znaczy „wykastrowany borsuk”. Takie określenie często było używane przez holenderskich pisarzy do określenia bohaterów obdarzonych nadzwyczajną głupotą.

.

Słynny obraz wiele razy zmieniał właścicieli. W latach 1516-1524 posiadał go Filip Burgundzki, biskup Utrechtu. Później trafił do zamku Duurstede, następnie należał do Felipe de Guevary (hiszpański humanista), który sprzedał go w 1570 r. królowi Hiszpanii Filipowi II. Obecnie można go obejrzeć w Muzeum Prado w Madrycie