Historia Jednego Obrazu: „Dama z gronostajem” da Vinci

„Dama z gronostajem” (zwyczajowo: „Dama z łasiczką”) Leonarda da Vinci powstała w 1489 roku. Jest to obraz o wymiarach 54,7 x 40,3 cm.

„Dama z gronostajem” – Leonardo da Vinci

Obraz został wykonany w technice olejnej z użyciem tempery na desce orzechowej.

„Ludvico Sforza” – G. A. de Predis

.

Dzieło przedstawia Cecylię Gallerani, czyli kochankę Ludwika Sforzy. Czartoryscy nabyli obraz nie wiedząc, kogo przedstawia. Gronostaja uznano wtedy za element dekoracyjny, chociaż nawiązuje do głównej postaci. Grecka nazwa zwierzęcia „galé” zawiera się w nazwisku modelki. Ludwika Sforzę nazywano również „Ermellino”, czyli „Gronostaj”. Miało to nawiązywać do godła, którego używał, i do Orderu Gronostaja, którego był kawalerem. Łasica na obrazie zakrywa brzuch Cecylii. Ma ono symbolizować ciążę Cecylii z Ludwikiem mimo pertraktacji dotyczących małżeństwa z Beatrice d’Este.

Beatrice d’Este (fragment obrazu „Pala Sforzesca”)  

.

Cecylia była bardzo inteligentną kobietą. Była wykształcona, prowadziła dysputy filozoficzne oraz pisała poezję, biegle władała łaciną i starożytną greką.

.

W 1952 roku została przeprowadzona gruntowna analiza obrazu. Pod ciemną warstwą farby kryło się ciemnoniebieskie tło. W XIX wieku pękł lewy górny narożnik obrazu. Później został on nieumiejętnie sklejony. Całkiem możliwe, że była to przyczyna zmiany koloru tła.

.

Dzieło znajdowało się w posiadaniu Cecylii aż do jej śmierci w 1536 roku. Obraz znajduje się obecnie w Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. Został kupiony przez Adama Jerzego Czartoryskiego w 1788 roku. Wystawiany w Domu Gotyckim w Puławach. W czasie powstania listopadowego przewieziono go do Paryża. Następnie pod koniec XIX wieku sprowadzono go do Muzeum Czartoryskich. Niestety, nie na długo. W 1939 roku został zagrabiony przez nazistów i służył jako dekoracja w rezydencji Hansa Franka na Wawelu. W czasie wojny został wywieziony do Niemiec, skąd sprowadzono go w 1946 r. 29 grudnia Fundacja Książąt Czartoryskich sprzedała całą kolekcję, w tym także „Damę z gronostajem” Skarbowi Państwa.

Muzeum Czartoryskich w Krakowie 

.

Ciekawostki:

1. Obraz jest jednym z najcenniejszych w Polsce eksponatów. W trakcie podróży po Europie w 2011 roku został ubezpieczony na 300 mln euro.
2. Obraz pojawia się w powieści „Fatherland” Roberta Harrisa z 1992 r.3. Kradzież obrazu jest głównym tematem polskiego filmu „Vinci” z 2004 r.

4. Odnalezienie obrazu przedstawiono w filmie „Obrońcy skarbów” z 2014 roku.

5.  W 2001 r. Mirosław Sikorski wykonał kopię obrazu ukazującą przypuszczalny wygląd przed zmianą tła.