Historia Jednego Obrazu: Apollo obdziera Marsjasza ze skóry

„Apollo obdziera Marsjasza ze skóry” to jeden z obrazów Jusepe de Ribery. Artysta pochodził z Hiszpanii okresu baroku, był malarzem i grafikiem. Tematami jego obrazów były sceny mitologiczne i religijne.

Jusepe de Ribera „Apollo obdziera Marsjasza ze skóry”

Obraz jest sygnowany po prawej stronie: Jusepe de Ribera espanol, F, 1637. Przedstawia scenę pochodzącą z mitologii greckiej. Ojcem Marsjasza był bóg rzeki Oragjos w Tracji, a matką – bogini płodności Kybele. Marsjasz był satyrem. Pewnego dnia znalazł aulos, który zgubiła Atena. Aulos był jednym z najbardziej popularnych instrumentów starożytnej Grecji. Marsjasz stał się mistrzem w grze i twierdził, że jego muzyka jest nawet lepsza od gry Apollina na lirze. Apollin przyjął wyzwanie, ale postawił warunek. Zwycięzca miał się obejść z rywalem wedle swojej woli. Sędziami byli pasterze na górze Nysa. Wygrał bóg. Marsjasz został powieszony na drzewie głową w dół, a następnie został żywcem obdarty ze skóry. Apollin żałował swojego czynu i przemienił byłego rywala w rzekę, która na jego cześć została nazwana Marsjas. Skórę powiesił w grocie, z której płyną źródła.

.

Artysta pokazał Marsjasza leżącego na ziemi. Głowa jest skierowana do widza obrazu, muzyk patrzy na nas z przerażoną miną. Racice satyra przywiązane są do drzewa. Apollin dopiero zaczyna obdzierać go ze skóry. Fizjonomia obu postaci znacznie się różni. Marsjasz ma twarz łotra, nie jest piękny. Apollo został wyidealizowany, jest młodzieńcem o jasnej skórze. Jest to kontrast między sferą boską a doczesną. Pokazuje także, że z bogami nie można przyrównywać się do bogów, bo za to czeka surowa kara.

.

Z lewej strony obrazu widać instrumenty, na których rywalizowano. Malarz zastąpił je ich współczesnymi sobie odmianami. Na obrazie możemy zauważyć także dwóch innych satyrów. Nad nimi wisi fletnia Pana. Nawiązuje to do innej historii, w której na pojedynek Pan wyzwał Apollina. Pan oczywiście przegrał, lecz Apollo nie obdarł go ze skóry.

.

Jusepe de Ribera przedstawił dwie kopie obrazu. Jedna znajduje się w Królewskich Muzeach Sztuk Pięknych w Brukseli. Ma wymiary 202×255 cm. Druga znajduje się w Museo di Capodimonte w Neapolu. Jest mniejsza, ma wymiary 182×232 cm. Różni się tylko liczbą satyrów przyglądających się dramatowi Marsjasza. W tym przypadku jest ich trzech. Jeden z nich wpatruje się w widza obrazu.

Jusepe de Ribera. Druga wersja obrazu

.

Tematowi Marsjasza przypatrywało się wielu artystów. Rywalizację opisywali po raz pierwszy Apollodor i Owidiusz. Malarze również często inspirowali się tym mitem, np. Tycjan.

Tycjan „Marsjasz”

Bartolomeo Manfredi „Apollo i Marsjasz”

Michelangelo Anselmi „Apollo i Marsjasz”