Historia Jednego Obrazu: Mleczarka

„Mleczarka” znana jest także pod nazwą „Dziewczyna z dzbankiem mleka” (nl. De Melkmeid). Jest to obraz Jana Vermeera. Powstawał w latach ok. 1658-1661. „Mleczarka” jest namalowana farbami olejnymi na płótnie o wymiarach 45,5 × 41 cm.

.

Obraz pochodzi z kolekcji A. Dissiusa. Dzieło sprzedano 16 maja 1696 roku za 175 florenów. Opisano je: „Dziewczyna nalewająca mleko, [namalowana] nadzwyczaj dobrze przez tegoż [Vermeera]. 175-0”. W 1719 roku sprzedano je po raz kolejny jako „Sławną Mleczarkę Vermeera z Delft, kunsztownie namalowaną”. Podczas sprzedaży w 1798 roku obraz opisano: „Wspaniały i piękny obraz, ukazuje we wnętrzu izby dziewczynę w dawnym stroju holenderskim stojącą przed stołem, przykrytym zieloną kapą, na którym umieszczone są koszyk z chlebem, inne wypieki, gliniany dzban do piwa i garnek, do którego zdaje się ona wlewać mleko; dalej na ścianie wisi koszyk i miedziane wiadro, w tle stoi ogrzewacz do nóg; światło, padające do wnętrza przez boczne okno, daje cudowne wrażenie naturalności i prawdy; obraz jest mocny w kolorycie i wspaniały w sposobie prowadzenia pędzla i stanowi jedno z najpiękniejszych dzieł tego niepowtarzalnego mistrza”. Dzieło znajduje się w Rijsmuseum (nabyte w 1908 roku).

.

Vermeer namalował służącą. Dziewczyna znajduje się w pobliżu okna w centralnej części obrazu. Nie patrzy wprost na widza. Jest skupiona na nalewaniu mleka do garnka, który stoi na stole. Jest ubrana w żółto-niebieską suknię. Ma na głowie białą chustę. Na stole stoją także: wiklinowy kosz z chlebem, dzban i niebieski materiał. Bardzo ciekawym elementem obrazu jest chleb. Mistrz namalował go techniką pointille, czyli stosując drobne plamki, które mają odzwierciedlać grę światła na przedmiocie. Na ścianie zawieszone są: kosz i jakieś metalowe naczynie. Z lewej strony na podłodze stoi ogrzewacz do stóp.

.

Jan Vermeer „Dziewczyna czytająca list”

Jan Vermeer „Żołnierz i śmiejąca się dziewczyna”

Kompozycję „Mleczarki” można porównać także do innych obrazów tego samego autora. „Żołnierz i śmiejąca się dziewczyna” oraz „Dziewczyna czytająca list” także zostały namalowane w pomieszczeniu, z którego z lewej znajduje się źródło światła, czyli okno. Taka kompozycja została zaczerpnięta od Pietera de Hoocha. Można ją zobaczyć na obrazie pod tytułem „Pijąca kobieta z dwoma mężczyznami i służącą”.

.

Jan Vermeer na swoich płótnach pokazuje służące jako pozytywne wzorce. W malarstwie holenderskim modnym było przedstawienie służby jako osób leniwych lub rozwiązłych. Widać to m.in. na płótnie Nicolaesa Maesa („Leniwa służąca”).

.

Obraz zbadano promieniami rentgenowskimi. Okazało się, że początkowo mleczarka miała być ukazana na tle mapy wiszącej na ścianie.

.

Ciekawostki:

• Wisława Szymborska również zainspirowała się „Mleczarką”. W tomiku „Tutaj” (2009) został wydany wiersz „Vermeer”.

Wisława Szymborska
Vermeer

Dopóki ta kobieta z Rijksmuseum
w namalowanej ciszy i skupieniu
mleko z dzbanka do miski
dzień po dniu przelewa
nie zasługuje Świat
na koniec świata.

• Susan Herbert przedstawiła swoją wersję obrazu, oczywiście z kotem w roli głównej