Historia Jednego Obrazu: Zuzanna i starcy
Pod nazwą „Zuzanna i starcy” kryją się dwa obrazy słynnego holenderskiego malarza Rembrandta Harmenszoona van Rijn.
.
Zuzanna była żoną Joakima i córką Chikliasza. Historia pochodzi z Księgi Daniela ze Starego Testamentu. Dziewczyna brała kąpiel i wtedy na brzegu pojawili się dwaj starcy – sędziowie. Piękna dziewczyna odrzuciła ich zaloty. Ich urażona duma doprowadziła do zemsty. Skłamali, że cudzołożyła. Wtedy groziło jej za to ukamienowanie. Wstawił się za nią prorok Daniel. Wypytywał obu osobno, by wykazać ich kłamstwa. Za kłamstwa skazano ich na śmierć, a Zuzanna odzyskała dobre imię.
.
W 1636 roku powstał Rembrandt namalował „Zuzannę w kąpieli”. Było to spojrzenie na samą kobietę, która wstydliwie się zasłaniała. Jej mina wyraża zaskoczenie. Z lewej strony widzimy mury miasta, a z prawej strony bujną zieleń. Obraz nie miał wielkich wymiarów: 47,4 × 38,6 cm. W 1647 roku powstała o wiele bogatsza wersja obrazu. Tutaj już przedstawił Zuzannę z bogato ubranymi starcami. Obraz ma także większe rozmiary: 76 x 91 cm.
.
Pierwszy projekt powstał już w latach 30. Dwaj starcy stoją po prawej stronie kobiety, jeden wabi dziewczynę, a drugi pokazuje zamek. W tle znajduje się sfinks, zamek, drzewa i pawie. Drugi projekt przedstawia samą scenę rozgrywającą się pomiędzy postaciami. Jeden z mężczyzn łapie Zuzannę, a drugi zbliża się i wskazuje zamek.
.
Motyw przedstawiony na obrazie jest bliższy do tej drugiej koncepcji. Zuzanna pochyla się w pozie podobnej do pierwszego obrazu. Jeden ze starców łapie prześcieradło, które ją okrywa. Szepcze jej coś do ucha. Drugi mężczyzna przygląda się temu z pożądaniem. Zuzanna z dość zagniewaną miną patrzy na widza obrazu.
.
Motyw Zuzanny był często inspiracją dla artystów. Powstały obrazy Jean-Baptiste Santerre’a, Jacopo Tintoretta, Artemisji Gentileschi, Petera Paula Rubensa, Jacka Malczewskiego czy Stanisława Lentza. Jan Kochanowski napisał także poemat humanistyczny pt. „Zuzanna”.
.
„Zuzanna też miała swoję przechadzkę po sadu.
Starzy patrząc na każdy dzień, gdzie pani chodziła
(A komu kiedy zdradliwa miłość przepuściła?),
Dali się chciwości uwieść i w sercu myślili,
Jakoby swej bystrej żądzy dosyć uczynili.
Gdzie teraz ona stateczność? Gdzie sądy? Gdzie prawa?
Obu miłość opętała i niebaczna sprawa.”
Jan Kochanowski „Zuzanna” (fragment)
