Historia Jednego Obrazu: Konstytucja 3 Maja 1791 roku

poniedziałek 3 maja 2021

„Konstytucja 3 Maja 1791 roku” to obraz mistrza polskiego malarstwa Jana Matejki. Dzieło powstało w 1891 roku na setną rocznicę uchwalenia konstytucji. Obraz ma wymiary: 247 × 446 cm. Można go oglądać w Zamku Królewskim w Warszawie.

Historia Jednego Obrazu: Kosztytucja 3 Maja 1791 roku

.

Matejko przed zabraniem się za obraz przygotował szkic olejny. Rysunki modeli rozpoczął już w styczniu 1891 r. Detale architektoniczne powstały przy pomocy nadesłanych mu fotografii.

.

Obraz pokazuje pochód posłów z Zamku Królewskiego do kolegiaty św. Jana. Ich celem jest zaprzysiężenie ponowne zaprzysiężenie tekstu konstytucji uchwalonej 3 maja 1791 r. Artysta przedstawił kilkadziesiąt postaci historycznych. Podchód odbywa się ulicą Świętojańską, wokół idących widać pełnych uniesienia mieszkańców Warszawy. Pochód jest ubezpieczany przez żołnierzy. W tle widać także fragment Zamku z Wieżą Zygmuntowską.

.

W centrum znajduje się Stanisław Małachowski, marszałek Sejmu Wielkiego. Trzyma laskę marszałkowską, prawą rękę unosi, trzyma tekst Konstytucji 3 Maja. Sam marszałek jest uniesiony przez dwóch posłów: Aleksandra Linowskiego i Ignacego Wyssogotę Zakrzewskiego. Są wybrani nieprzypadkowo. Są z ziemi krakowskiej i poznańskiej, czyli reprezentują Małopolskę i Wielkopolskę. Inni posłowie niosą Kaziemierza Nestora Sapiehę, marszałka konfederacji litewskiej. Za nim znajdują się Andrzej Hieronim Zamoyski oraz Stanisław Staszic.

.

Z prawej strony idzie Tadeusz Kościuszko. Niesie sztandar, a na głowie ma bandaż. Prawdopodobnie w wyniku ran odniesionych w bitwie pod Maciejowicami w 1794 roku.

.

Po schodach schodzi król Stanisław August Poniatowski. Ma na sobie płaszcz koronacyjny. Pod baldachimem jest Dorota Biron, czyli księżna kurlandzka. Za nią stoi Elżbieta Grabowska – faworyta króla. Przy drzwiach kościoła kłania się Jan Dekert z córką Marianną.

.

W centralnej części dzieła widać Jana Suchorzewskiego (przeciwnik konstytucji), który próbuje zabić nożem swojego synka. Chłopiec się wyrywa, a Stanisław Kublicki próbuje nie dopuścić do rozlewu krwi. Jest to scena, która rozegrała się na Zamku Królewskim. Jan Suchorzewski nieoczekiwanie zaczął wygrywać dużo pieniędzy w karty, które na obrazie wysypują się z jego kieszeni. Ma symbolizować to przekupienie posła przez rosyjskiego ambasadora Stackelberga i Branickiego.

.

Na koniu jedzie książę Józef Poniatowski. Jest ubrany w mundur szwoleżera. W centrum znajdują się także: Hugo Kołłątaj oraz Ignacy Potocki.

.

„Dnia 3 maja, chociaż obraz konstytucji nie był skończony, to jednak całość jego tak była podmalowaną, że wszystkie szczegóły były już bardzo wyraźne i zrozumiałe; dla uczczenia więc rocznicy konstytucji artysta zrobił więc niebywały dotąd wyjątek i pozwolił ten obraz na półtorej doby w Sali Sukiennic wystawić, gdzie wstęp dla ludu i mieszczan był bezpłatny” – napisał Marian Gorzkowski w książce „Jan Matejko. Epoka lat dalszych, do końca życia artysty, z dziennika prowadzonego w ciągu lat siedemnastu” (Kraków 1898)

.

Na początku kwietnia 1892 roku Matejko wybrał się do Lwowa i przekazał obraz Sejmowi galicyjskiemu. Chciał by w przyszłości „obraz jego był zawieszony w komnatach królewskiego zamku w Warszawie, to jest tam, gdzie ta wiekopomna uchwała konstytucji przeprowadzoną została”. Tak się stało. Obecnie dzieło można oglądać w Zamku Królewskim w Warszawie.

Plakat